جامع «جامعه‌شناسی ۲» (یازدهم انسانی) [نوبت ۱]

پاسخ:
رقابت‌های سیاسی استعمارگران به‌ویژه در مناطق استعمارزده با منافع اقتصادی آنان پیوند می‌خورد.
دولت – ملت‌ها در مسیر توسعه و گسترش خود به‌صورت قدرت‌های استعماری درآمدند و به‌تبع فتوحات استعماری، جغرافیای سیاسی جدیدی را در مناطق حضور خود برای دیگر فرهنگ‌ها پدید آوردند.
دولت‌های سکولار غربی با تبلیغ مسیحیت، فرهنگ عمومی جوامع غیرغربی را دچار اختلال می‌کردند و از طریق سازمان‌های فراماسونری نیز بر نخبگان سیاسی آن جوامع، تأثیر می‌گذاشتند.

پاسخ:
در استعمار نو، کشور استعمارگر با اتکا به قدرت اقتصادی خود و با استفاده از نهادها و ساختارهای اقتصادی و سیاسی بین‌المللی و با روش‌ها و ساز و کارهای غیرمستقیم، از طریق دولت‌های دست‌نشانده، کنترل بازار و سیاست کشورهای دیگر را در اختیار می‌گیرد.
ویژگی استعمار فرانو در این است که برای حفظ سلطه‌ی جهان غرب، بیش از آن که از ابزارهای نظامی و سیاسی یا اقتصادی استفاده کند، از ابزارها و ظرفیت‌های فرهنگی و علمی، به‌ویژه از رسانه‌ها و فنّاوری اطلاعات بهره می‌برد. جهان غرب در استعمار فرانو، هویت فرهنگی دیگر کشورها را هدف قرار می‌دهد؛ یعنی عقاید، ارزش‌ها و آرمان‌های فرهنگ‌های دیگر را مورد هجوم قرار می‌دهد و به جای آن، عقاید و ارزش‌های فرهنگ غرب را تبلیغ و ترویج می‌کند.

پاسخ:
تشریح گزاره‌ی نادرست:
دو جنگ جهانی با درگیری کشورهای اروپایی آغاز شد. هیچ‌یک از این دو جنگ، منشأ دینی نداشت و ظاهر مذهبی و دینی نیز به خود نگرفت. طرف‌های درگیر در این دو جنگ، در قالب اندیشه‌های ناسیونالیستی، لیبرالیستی و سوسیالیستی، رفتار خود را توجیه می‌کردند. بنابراین این دو جنگ ریشه در فرهنگ غرب داشت.

پاسخ:
منورالفکران غرب‌گرا مانند بیدارگران اسلامی، خواستار اصلاح رفتار دولت‌های کشورهای مسلمان بودند. اندیشه‌ی سیاسی ناسیونالیستی بین منورالفکران غرب‌گرا و روشنفکران چپ، مشترک بود.

پاسخ:
برخی اندیشمندان، بحران‌های محیط‌زیستی را ناشی از نوع رویکرد انسان مدرن و فرهنگ معاصر غرب به طبیعت می‌دانند. فرهنگ مدرن، طبیعت را ماده‌ی خام و بی‌جانی می‌داند که انسان اجازه‌ی هرگونه تصرفی را در آن دارد.
در این فرهنگ، انسان بر این گمان است که با تسخیر طبیعت و تصرف آن، تمامی مسائل و مشکلات خود را حل می‌کند.
برخی جامعه‌شناسان بر این گمان بودند که در قرن بیستم، دین از آخرین عرصه‌ی حضور خود؛ یعنی قلمرو فرهنگ عمومی نیز بیرون خواهد رفت اما واقعیت، خلاف این پیش‌بینی را نشان داد. طی قرن بیستم نه‌تنها دین از فرهنگ عمومی مردم، خارج نشد بلکه سال‌های پایانی قرن بیستم شاهد بازگشت مجدد نگاه معنوی و دینی، به سطوح مختلف زندگی انسان‌ها بود.
بعضی از این موج که نشانه‌‌ی بحران معنویت در فرهنگ غرب است، با عناوین افول سکولاریسم و پساسکولاریسم یاد کردند.

پاسخ:
جهان اجتماعی را جهان فرهنگی نیز می‌خوانند؛ زیرا هویتی فرهنگی دارد و حاصل آگاهی و عمل مشترک انسان‌هاست.

پاسخ:
قومی که در اثر تهاجم نظامی شکست می‌خورد، در صورتی‌که هویت فرهنگی خود را حفظ کند، با ضعیف شدن تدریجی قدرت نظامی مهاجم، می‌تواند بار دیگر استقلال سیاسی خود را به‌دست آورد.

پاسخ:
انسان مدرن خواسته‌های دنیوی خود را بدون آن‌که نیازی به توجیه الهی داشته باشد، به رسمیت می‌شناسد، به‌همین دلیل اومانیسم را می‌توان به فرعونیت آشکار یا تفرعنی عریان ترجمه کرد.

پاسخ:
– به‌دلیل وابستگی کشورهای استعمارزده به کشورهای استعمارگر، مبادلات تجاری در سطح جهانی نامتعادل می‌شود.
– تک‌محصولی شدن اقتصاد کشورهای استعمارزده، قدرت چانه‌زنی در اقتصاد جهانی را از آنان می‌گیرد و این پدیده، موجب وابستگی اقتصادی آن‌ها به کشورهای استعمارگر می‌شود.

پاسخ:
منورالفکران غرب‌گرا برخلاف نخستین بیدارگران اسلامی، اصلاح را در بازگشت به اسلام نمی‌دانستند؛ بلکه اصلاح را در تقلید از رفتار فرنگیان می‌دیدند.